ΒΙΒΛΙΟ: "Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ. ΜΙΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ"

Φρανκ ΜακΚορτ: «Ο δάσκαλος. Μια αυτοβιογραφία».
Μετάφραση: Νεκτάριος Καλαϊτζής, Εκδόσεις «Scripta», 2006.

Ο Φρανκ ΜακΚορτ (γενν. 1930), ο Αμερικανός συγγραφέας ιρλανδικής καταγωγής, τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ για το πρώτο του βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Οι στάχτες της Αντζελα» (στα ελληνικά εκδ. Λιβάνη 1998). Τώρα επανέρχεται με την αυτοβιογραφία του «Ο δάσκαλος», η οποία παρουσιάζει ενδιαφέρον, καθώς σε αυτήν καταγράφονται σημαντικά και ασήμαντα επεισόδια της καριέρας του συγγραφέα ως δασκάλου στα δημόσια λύκεια της Ν. Υόρκης. Με χιούμορ και αυτοσαρκασμό αποδίδεται η δυσκολία, την οποία αντιμετωπίζει ο νεοδιόριστος εκπαιδευτικός στην επικοινωνία του με τους μαθητές, τους προϊσταμένους του και τους γονείς. Και αυτό γιατί αναζητεί την ουσία στο μάθημα, τη γνώση, καθώς αναπτύσσει την ειλικρινή σχέση του με τους άλλους. Τα λάθη και οι γκάφες τον πρώτο καιρό δεν συγχωρούνται εύκολα από μικρούς και μεγάλους είτε αυτοί είναι γονείς είτε διευθυντές ή μαθητές, αλλά μέσω αυτών των εμποδίων ο δάσκαλος ωριμάζει. Αξιοποιεί κάθε στιγμή, κάθε αντίδραση και προσαρμόζει βάσει των καινούργιων δεδομένων το υλικό του. Οι αντιστάσεις των μαθητών έναντι της όποιας κυριαρχίας του δασκάλου στην τάξη ενίοτε αγγίζουν τα όρια της υπερβολής, κάτι σύνηθες στα δημόσια σχολεία της Ν. Υόρκης, αλλά και άλλων αμερικανικών μεγαλουπόλεων.

Μαθητικές εμπειρίες

Ο δάσκαλος, ιδιαιτέρως τον πρώτο καιρό της καριέρας του, μεταφέρει τις προσωπικές μαθητικές του εμπειρίες και οι αδυναμίες που καθόρισαν την εποχή εκείνη γίνονται είτε προτερήματα είτε μειονεκτήματα. Πάντως, με ευφυΐα χειρίζεται όσα τον εμπόδισαν να αφομοιώσει το γνωστικό υλικό και αποφεύγει τα λάθη των δικών του δασκάλων. Με κυνισμό ενίοτε ο συγγραφέας ανασυνθέτει προσωπικά περιστατικά που διαμόρφωσαν την εκπαιδευτική του ικανότητα, αλλά παράλληλα με άνεση απομυθοποιεί την «πατρική» σχέση ανάμεσα στον δάσκαλο και τον μαθητή. Μακριά από αυτόν οι εξιδανικεύσεις και οι δραματοποιημένες καταστάσεις. Αλλωστε, ο αγώνας για το ποιος θα επιβληθεί στην τάξη είναι σκληρός. Ο δάσκαλος με γνώσεις, υπομονή και μέτρο στη συμπεριφορά του κατακτά τον σεβασμό από τους μαθητές του, τους οποίους οδηγεί σε ταξίδια πνευματικά και τους κρατάει σε διαρκή εγρήγορση. Ετσι, η αμεσότητα και η ζωντάνια στη διδασκαλία, με προϋπόθεση τις εις βάθος γνώσεις, συνθέτουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα για τη δημιουργική σχέση των δύο πόλων: δασκάλου και μαθητή.

Υποκρισία

Ο συγγραφέας με τις αναφορές του στο παρελθόν στηλιτεύει με χαριτωμένο τρόπο, χωρίς να ξεπέφτει σε απλοϊκές καταγγελτικές φράσεις, τη θρησκευτική υποκρισία: «Ηταν παράξενο να σου ελέγχει τη συνείδηση ένας άνθρωπος, ο οποίος έγινε παπάς επειδή τον ανάγκασε η μητέρα του» (σ. 51).

Η αυτοβιογραφία του Φρανκ ΜακΚορτ, που αποδόθηκε στα ελληνικά με γλωσσική επάρκεια, διαβάζεται ευχάριστα και ιδιαιτέρως θα γοητεύσει εκείνους που γνωρίζουν τι σημαίνει «τάξη». Τι σημαίνει καθημερινός αγώνας μετάδοσης όχι μόνο γνώσεων, αλλά και στάσης ζωής.

Το κείμενο είναι της Χρύσας Σπυροπούλου και δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή.